شبکه ذی نفعان؛ عامل اصلی توسعه نیافتگی رینگ های کشاورزی بورس کالا - انجمن گیگابلاگ

به گزارش انجمن گیگابلاگ، کارشکنی ها و تضاد منافع شبکه ذی نفعان پرنفوذ در زنجیره توزیع و فروش محصولات کشاورزی به همراه نبود فرهنگ مرتبط در کشاورزان باعث شده بورس کالا آنچنان که باید نتواند زنجیره تامین در بخش کشاورزی را سازماندهی کند.

مهدی رباطی، رییس هیات مدیره و مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران در مصاحبه زنده با برنامه چشم انداز شبکه ایران کالای سیما با بیان این موضوع به نقش بااهمیت بورس کالا به حذف واسطه گری و دلالی اشاره کرد و گفت: بخشی از چالش موجود در بورس کالا در بخش کشاورزی به مباحث ساختاری بازار سرمایه برمی شود اما بخش دیگر مربوط به شبکه ذی نفعان مالی در صنعت کشاورزی است که از عدم شفافیت مالی سود می برند و منافع زیادی از این طریق به دست می آورند.

* چه کسانی از عدم شفافیت سود می برند؟

مهدی رباطی در ابتدا به بررسی بازار سرمایه در کشورهای توسعه یافته پرداخت و گفت: در این کشورها نزدیک به دو قرن است که بازار سرمایه مشغول به نقش آفرینی در اقتصاد است، استارت بورس با بخش کشاورزی و توسعه آن بوده است. مثلا بورس شیکاگو در آمریکا به عنوان اولین بورسی که در قرن نوزدهم در ایالات متحده افتتاح شد با معاملات ذرت شروع به کار کرد. این شرایط در سایر کشورهایی که بورس توسعه یافته ای دارند هم دیده می شود. این اقتصاددان با بیان اینکه در مورد ایران اما دلیل عمده ای وجود دارد که باعث شده توسعه در بورس کالا در بخش کشاورزی اتفاق نیفتد، تاکید کرد: شبکه ذی نفعانی در اقتصاد ایران هستند که شفافیت مالی و کشف قیمت ها در مکانیسم عرضه و تقاضا به ضررشان است به همین دلیل مقاومت جدی درخصوص توسعه بازار سرمایه از خود نشان می دهند درحالیکه اگر مکانیزم کشف قیمت و معاملات از شکل سنتی که مبتنی بر واسطه های معاملاتی است خارج شود و به شکل مدرنی دربیاید که در بورس ها وجود دارد، قطعا منافع یک شبکه گسترده که از شرایط سنتی سود می برند، از بین خواهد رفت و این کشاورز خواهد بود که با عرضه محصولات خودش به بازار و به شکل مستقیم به خریدار منفعت خواهد برد و زنجیره کسب ارزش از محل واسطه گری محصولات کشاورزی در بازار حذف خواهد شد.

* شبکه ذی نفعان در تضاد با بخش مولد اقتصاد

مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران عمده دلیل توسعه نیافتگی بازار سرمایه در ایران در بورس های کالایی را حضور شبکه ذی نفعان دانست و تاکید کرد: این معضل فقط مختص بخش کشاورزی نیست و هنوز بعد از گذشت سال ها و با وجود تلاشی که دولت ها و نهادهای سیاست گذار کشور ما داشتند همچنان شاهد هستیم که در بخشهای مختلف در تضاد با توسعه بورس اوراق بهادار هم شبکه ذی نفعان حضور دارند. این اقتصاددان ادامه داد: اکنون می بینیم که در مقابل سپردن مکانیزم کشف قیمت به بازارهای مالی و بورس، مقاومت جدی اتفاق می افتد درحالیکه قطع به یقین اگر بورس کالا در کشور ما توسعه پیدا کند و اراده سیاست گذار در این بخش جدی باشد، نه تنها کشاورزی بلکه پیچیدگی هایی که در اقتصاد ایران و زنجیره تامین و تولید وجود دارد حل خواهد شد و تولیدکننده و مصرف کننده نفع اصلی خواهند برد. در حال حاضر اما شبکه ذی نفعان در تضاد با بخش مولد اقتصاد کشور حرکت می کند و از نفوذ، ثروت و قدرت برخوردار است و کارشکنی های جدی در جهت توسعه بورس و منافع آن برای آحاد جامعه ایجاد می کند.

* راه حل چیست؟

مهدی رباطی با بیان اینکه در مکانیزم بازار سرمایه امکان پایمال شدن حق تولیدکننده و مصرف کننده بسیار کم است، گفت: بورس بازاری است که شفافیت در آن حرف اول را می زند و قیمت ها به شکل کاملا واضح در مکانیزم عرضه و تقاضا کشف می شوند. در این سیستم، شبکه گسترده ذی نفعان، به خصوص در قسمت توزیع زنجیره ارزش حذف خواهد شد.

مدیرعامل کارگزاری بورس بیمه ایران درباره راه حل جلوگیری از کارشکنی های شبکه ذی نفعان نیز تاکید کرد: ارائه راه حل برای این قبیل موضوعات که ریشه طولانی در اقتصاد ایران دارد، ساده است اما اجرای آنهاست که پیچیدگی های خاص خودش را دارد. ما در چرخه سیاست گذاری، مراحل شناخت مشکل و تدوین سیاست گذاری را داریم که ایران در این دو مورد مسئله ای ندارد. برای مثال در تمام حوزه ها قوانین و اسناد بالادستی زیادی داریم اما چالش ها درست از زمان اجرا شروع می شود و پیچیدگی های بسیاری پیدا می کند.

جزییات پیشنهادات دکتر مهدی رباطی درباره چگونگی مقابله با شبکه گسترده ذی نفعان، در بخش دوم مصاحبه در روز پنجشنبه منتشر خواهد شد.